Wymagania dotyczące smarów i olejów stosowanych w nowoczesnych aplikacjach przemysłowych stale rosną. Aby im sprostać, firmy produkujące środki smarne wykorzystują nowoczesne oleje bazowe oraz dodatki uszlachetniające. Przeprowadzają również liczne badania i testy, aby ocenić ich skuteczność oraz wpływ na trwałość produktów w trakcie eksploatacji.
Właściwości środka smarnego, jego wpływ na tarcie między powierzchniami oraz tempo zużycia zależą od parametrów fizykochemicznych. Każdy parametr wpływa na inną cechę i w zależności od miejsca zastosowania środek smarny będzie zachowywał się różnie w czasie. Aby wpłynąć na trwałość środka, należy dokładnie przeanalizować czynniki działające na olej czy smar podczas eksploatacji. Wybierając smar, istotne jest zrozumienie, na które parametry należy zwrócić szczególną uwagę i jak mogą się one zmieniać z upływem czasu.
Środki smarowe składają się z oleju bazowego i starannie dobranego pakietu dodatków uszlachetniających. Smary dodatkowo zawierają zagęszczacze, które nadają im właściwą konsystencję. Podstawowe właściwości produktu zależą od jego bazy olejowej. Dodatki uszlachetniające natomiast poprawiają te właściwości, które są kluczowe w danej aplikacji. Przykładowo, wiskozatory wpływają na reologię produktu, czyli jego lepkość oraz wskaźnik lepkości. Substancje przeciwutleniające zwiększają stabilność oksydacyjną, a dodatki smarne i przeciwzużyciowe poprawiają właściwości smarowe.
Wśród kluczowych cech, jakie powinien zapewniać olej bazowy wchodzący w skład środka smarnego znajdują się:
odporność na utlenianie, zwłaszcza w wyższych temperaturach,
odporność na parowanie w wysokich temperaturach,
odporność na rozkład w maksymalnych temperaturach,
minimalna lub brak reaktywności chemicznej z materiałem smarowanym,
dobre właściwości smarne,
odpowiednie właściwości reologiczne.
Zadaniem dodatków uszlachetniających jest m.in.:
zwiększenie odporności na utlenianie,
zwiększenie odporności na działanie wysokich temperatur,
zwiększenie odporności na obciążenia,
minimalizowanie oddziaływania z materiałem w węźle ciernym, w tym z materiałem uszczelnień.
Ważnym składnikiem smarów plastycznych są zagęszczacze, które mają zapewniać nie tylko właściwą konsystencję, stabilność mechaniczną i właściwości reologiczne, ale również odporność na działanie temperatury, wody i kwasów. W produkcji smarów jako zagęszczacze głównie stosuje się mydła. Właściwości końcowego produktu zależą także od rodzaju użytego mydła. Smary kompleksowe, otrzymywane z olejów bazowych i mydeł kompleksowych, charakteryzują się wyższą temperaturą kroplenia, co pozwala na ich stosowanie w wyższych temperaturach w porównaniu do smarów prostych.
Około 70% smarów sprzedawanych na całym świecie zawiera mydło litowe. Smary oparte na mydle litowym mają wiele zalet, zwłaszcza w porównaniu ze smarami zawierającymi mydła z metali alkalicznych. Charakteryzują się większą odpornością termiczną niż smary z mydłem wapniowym i lepszą wodoodpornością niż smary z mydłem sodowym. Choć smary z wapniem i barem wykazują dobrą odporność na wodę, inne ich właściwości ograniczają uniwersalność zastosowań. Smary litowe natomiast są wszechstronne, dzięki ich stabilności mechanicznej i zdolności do pompowania.
Biodegradowalność środków smarnych stała się w ostatnich latach ważnym parametrem. Coraz większe znaczenie ma również wykorzystanie odnawialnych źródeł w produkcji olejów i smarów, co prowadzi do odchodzenia od baz mineralnych na rzecz syntetycznych.
Innym sposobem ochrony zasobów naturalnych jest odpowiednia pielęgnacja olejów i smarów. Kluczowe jest określenie czynników zewnętrznych wpływających na środek smarny oraz zastosowanie zabiegów minimalizujących jego degradację. Filtracja oleju lub smaru, usuwanie wody i cząstek powstałych w wyniku korozji lub tarcia może znacząco spowolnić procesy starzeniowe. Tego typu działania mogą przynieść znaczne oszczędności finansowe i wspierać zrównoważony rozwój.
Prawidłowe użytkowanie środków smarnych wymaga zwrócenia uwagi na parametry takie jak:
zakres temperatur stosowania,
wartość obciążenia zespawania i zużycia,
odporność na działanie wody,
odporność na czynniki agresywne.
Oleje mineralne, choć dominują na rynku, nie zawsze spełniają wymagania współczesnych maszyn pracujących w ekstremalnych warunkach. W takich przypadkach stosuje się oleje syntetyczne, takie jak poli-α-olefiny (PAO), diestry, poliestry i poliglikole.
Odporność na działanie wody jest również ważnym parametrem. Smary zawierające mydła sodowe, potasowe i mieszane sodowo-potasowe są rozpuszczalne w wodzie, co obniża ich odporność na wilgoć. Natomiast smary litowe, wapniowe i glinowe wykazują większą odporność na działanie wody.
Z uwagi na różnorodność zastosowań i warunków pracy, od smarów plastycznych wymaga się określonych właściwości. Dlatego na rynku dostępnych jest wiele gatunków smarów, aby spełnić różnorodne wymagania.
Podczas użytkowania środka smarnego należy zwracać uwagę na ewentualne zmiany wskazujące na postępujące utlenianie lub spadek trwałości. Należy szczególnie monitorować:
pojawienie się osadów typu varnish,
znaczące zmiany liczby kwasowej z tendencją wzrostową, co może prowadzić do korozyjnego oddziaływania oleju na metale kolorowe,
wzrost lepkości oleju o ponad 20% w stosunku do wartości początkowej, co może być efektem utleniania.
Aby ocenić trwałość i odporność produktu na utlenianie pod wpływem powietrza i temperatury, wykonuje się następujące testy:
TOST – test określający odporność na utlenianie poprzez ocenę trwałości i stabilności oksydacyjnej w określonych warunkach (dostęp powietrza, przepływ, temperatura i czas trwania testu),
RBOT (RPVOT) – test polegający na sprawdzeniu czasu do wystąpienia reakcji z tlenem w bombie ciśnieniowej,
pociemnienie oleju podczas mieszania i ogrzewania w stałych warunkach temperaturowych.
Trudno jest wskazać jednoznaczne parametry odpowiedzialne za trwałość środka smarnego. Zależy ona zarówno od fizykochemicznych i użytkowych właściwości produktu, jak i od stopnia narażenia na różne czynniki degradujące. Należy pamiętać, że błędy popełnione podczas składowania, przechowywania i eksploatacji oleju czy smaru mogą znacząco skrócić jego trwałość.
Wystarczy jeden długotrwale działający czynnik, aby pogorszyły się istotne parametry środka smarnego. Na przykład, długotrwała ekspozycja na wysoką temperaturę może przyspieszyć oksydację oleju lub smaru, co prowadzi do wzrostu lepkości, tworzenia się osadów i kwaśnych związków, a także obniżenia ochrony antykorozyjnej. Jednak zwykle na środek smarny działa więcej niż jeden negatywny czynnik, a najważniejsze z nich to:
Temperatura - wysokie temperatury, przekraczające zalecany zakres stosowania, mogą powodować odparowanie lub rozkład oleju bazowego oraz inicjować proces utleniania, prowadząc do degradacji środka smarowego.
Środowisko - obecność wody, pary wodnej, agresywnych czynników, tlenu czy zapylenia może powodować rozpuszczanie smaru (zwłaszcza z mydłem sodowym lub potasowym) oraz korozję metalowych części.
Obciążenie, prędkość, wstrząsy, wibracje - mogą prowadzić do zniszczenia struktury smaru, co skutkuje wypłynięciem środka z węzła ciernego i utratą właściwości smarnych.
Zanieczyszczenia - opiłki metali, produkty korozji i zanieczyszczenia z otoczenia zwiększają zużycie węzłów tarcia oraz przyspieszają starzenie się smaru.
Podczas eksploatacji środków smarnych należy zadbać o oczyszczanie powietrza dostającego się do nich oraz chronić je przed wilgocią, zarówno podczas pracy w układach, jak i magazynowania. Ważne jest również stosowanie jednego rodzaju produktu, zamiast mieszania środków o różnej lepkości i jakości od różnych producentów.
Zmiana koloru smaru może sugerować zmieszanie dwóch różnych produktów. W takim przypadku należy jak najszybciej wymienić smar i ustalić przyczynę zmieszania. Niezamierzone smarowanie niewłaściwym produktem zdarza się częściej, niż mogłoby się wydawać.
Zmiana koloru smaru może także oznaczać pogorszenie jego stanu i jakości. Stary, brudny smar jest ciemniejszy niż nowy. Dlatego wielu producentów dodaje barwniki, które ułatwiają ocenę stopnia zużycia smaru. Zanotowanie zmiany koloru powinno skłonić do sprawdzenia aktualnej jakości smaru.
Ciągła praca oraz częste postoje i rozruchy maszyny mogą zmniejszać odporność oleju lub smaru. Natomiast podczas magazynowania warto przestrzegać poniższych zaleceń:
Temperatura - powinna być utrzymywana w przedziale od 0 do +25°C (maks. +45°C, min. -20°C). Zbyt wysoka temperatura przyspiesza utlenianie, a zbyt niska powoduje wytrącanie wosków.
Ochrona przed światłem słonecznym - środek smarny należy przechowywać w oryginalnym opakowaniu, chronionym przed światłem, aby uniknąć zmiany barwy.
Brak wody i wilgoci - woda może sprzyjać namnażaniu się mikroorganizmów, dlatego najlepiej przechowywać środki smarne wewnątrz budynku, w suchym pomieszczeniu.
Unikanie zabrudzeń - beczki, wiadra i kanistry należy przechowywać w czystych miejscach, szczególnie dbając o otwarte opakowania.
Jak optymalnie eksploatować oleje i smary? Kluczowe jest staranne i świadome dobieranie środków smarnych, uwzględniając warunki zewnętrzne i wewnętrzne eksploatacji systemu. Oto kilka istotnych kwestii:
Największe zużycie powierzchni sprzętu występuje podczas uruchamiania, gdy smarowanie jest niepełne.
Środek smarny, który utrzymuje odpowiednią lepkość w maksymalnej temperaturze, zapewnia efektywne smarowanie i minimalizuje straty energii.
Wybór wysokiej jakości produktu pozwala na długotrwałe spełnianie jego najważniejszych funkcji.
Ważna jest odpowiednia obsługa systemu, w tym instalacja filtrów chroniących przed zanieczyszczeniami oraz regularna kontrola ich sprawności.
Dbałość o stan techniczny systemu zapobiega wadom wpływającym na maszynę i olej, a po każdej istotnej naprawie warto wymienić środek smarny, ponieważ jego właściwości mogły ulec zmianie.
Instalację mikrofiltra i jego coroczną wymianę, co zapewnia utrzymanie czystości środka smarnego. Zaleca również regularną filtrację i doczyszczanie oleju, które można przeprowadzać samodzielnie lub z pomocą specjalistycznych usług.
Jedną z metod filtracji jest stosowanie stacji RecondOil od SKF.
Karta techniczna środka smarnego powinna zawierać informacje o:
Oleju bazowym i zagęszczaczu, co wskazuje, gdzie produkt może być stosowany.
Dodatkach, które informują, w jakich warunkach należy stosować środek smarny.
Zakresie temperatur stosowania, co jest ważne przy wyborze środków dla urządzeń pracujących w specyficznych warunkach.
Konsystencji środka smarnego, co ułatwia dobór najlepszego sposobu dozowania.
Skąd przedsiębiorstwa mogą zdobyć informacje o wyborze i eksploatacji nowych olejów i smarów? W większości przypadków producenci maszyn i urządzeń określają minimalne wymagania dla środków smarnych. Dokumentacja Techniczno-Ruchowa (DTR) urządzenia, zawiera zalecenia dotyczące rodzaju oleju lub smaru, kontroli jego jakości i częstotliwości wymiany. Niemniej jednak nie należy ograniczać się wyłącznie do DTR, ponieważ nie zawsze uwzględnia ona specyficzne warunki pracy, takie jak skrajnie wysokie lub niskie temperatury, duża wilgotność czy zanieczyszczenie środowiska.
Dodatkowo należy wystrzegać się pomijania czytania instrukcji obsługi sprzętu. Użytkownicy często kierują się własnymi przyzwyczajeniami, zaniedbując istotne ustawienia, które wpływają na efektywność pracy urządzenia, np. konwekcję ciepła. W takich przypadkach dostawcy urządzeń i olejów mogą udzielić wsparcia, opierając się na wytycznych producenta.
Niestety, często głównym kryterium wyboru środka smarnego jest jego cena. Należy unikać tanich i nieodpowiednio dobranych rozwiązań, które mogą prowadzić do dodatkowych kosztów związanych z serwisem, wymianami, naprawami i przestojami produkcji. Warto dostarczyć producentowi lub dystrybutorowi dokładne informacje o miejscu i warunkach aplikacji, co pozwoli na optymalny dobór środka smarnego. Brak wiedzy na temat warunków pracy prowadzi do ryzykownych decyzji i niepotrzebnych wydatków.
Pomysł modyfikacji właściwości środka smarnego w celu zwiększenia jego trwałości może być kuszący, ale warto wziąć pod uwagę pewne kwestie. Pierwszą z nich jest ryzyko związane z różnorodnością dodatków zawartych w oleju, które mogą nie być kompatybilne z dodatkami zawartymi w ulepszaczach. Zamiast tego, zaleca inwestowanie w optymalny olej, dobre uszczelnienia, filtry oraz chłodnice, które obniżają temperaturę środka smarnego w układzie, a także regularną filtrację.
Jednym z bezpieczniejszych podejść jest dolewka stosowanego środka smarnego, co jest prostszym rozwiązaniem niż testowanie dodatków mających na celu poprawę trwałości. Dodatkowo regularna filtracja oleju może znacząco przedłużyć jego żywotność.
Stosowanie ulepszaczy z oferty tego samego producenta środków smarnych, po wcześniejszej analizie składu oleju czy smaru, może rzeczywiście poprawić trwałość stosowanego środka smarnego. Przykładem takiego podejścia są dodatki eksploatacyjne stosowane do chłodziw, które minimalizują wzrost mikroorganizmów, stabilizują pH lub poprawiają własności antykorozyjne.
Dodatkowo istnieją możliwości modyfikacji smarów plastycznych na bazie oleju mineralnego poprzez dodatek specjalistycznych dodatków. Tego typu modyfikacje mogą zwiększyć wytrzymałość środka smarnego na obciążenia, poprawiając jego efektywność w zapobieganiu zużyciu części maszyn.
Decyzja o stosowaniu ulepszaczy powinna być dokładnie przemyślana, z uwzględnieniem zaleceń producenta środka smarnego oraz specyficznych warunków eksploatacji. W przypadku wątpliwości warto skorzystać z pomocy ekspertów, którzy pomogą w doborze optymalnego rozwiązania dla danej aplikacji.
Jeśli potrzebujesz dodatkowych informacji na temat właściwego zastosowania środka smarnegoJeśli nie jesteś pewien, jak właściwie postępować ze środkiem smarnym, najlepiej skonsultować się z ekspertami, w tym z serwisem olejowym. W ten sposób można nie tylko wybrać najlepszy olej lub smar, ale także uzyskać wskazówki dotyczące utrzymania jego wysokiej jakości i bezpiecznej eksploatacji. Takie podejście przynosi obopólne korzyści: użytkownik nie musi się martwić o szybkie zużycie środka smarnego, a firma serwisowa zdobywa cenne doświadczenie w doborze i eksploatacji olejów i smarów.
Umów się na serwis
CENY
Pamiętaj
Nasz sklep kierujemy przede wszystkim do klientów biznesowych, dlatego po zarejestrowaniu otrzymasz dostęp do cen hurtowych
ZAREJESTRUJ SIĘ ŻEBY POZNAĆ CENY!
Porównywarka 
